Ik kan geen nee zeggen!

Nee, dat was een woord dat niet voorkwam in mijn woordenboek. Ik dacht het soms wel, maar het uitspreken naar de ander deed ik bijna niet. Niet dat ik me daar echt van bewust was trouwens, want ik zei ja vanuit mijn hart. Omdat ik de ander wilde helpen. Wilde helpen met een klusje, een project of verhuizen. Last minute dat drankje mee ging doen, of iets moet voorbereiden. Ik was altijd van de partij, ik zei altijd ja. Toen dacht ik dat dat ook was wat ik wilde.

Terugkijkend zei ik wel heel vaak ja.

Ook als mijn lichaam nee zei.

Mijn hoofd moe was.

Ik geen tijd had.

Soms omdat ik de ander niet teleur wilde stellen.

Soms omdat ik FOMO had

Vaak omdat ik wilde dat de ander me leuk vond.

Onderliggend: Omdat ik de ander nodig had om mezelf leuk te vinden.

Het gevolg?

Ik werkte veel, deed teveel, voelde me schuldig als ik eens toch verdekt nee zei. Was zo moe, dat niets meer leuk voelde en ik eigenlijk ineens tegen alles nee wilde zeggen, omdat ja geen optie meer was. Het was zo erg, dat ik uitviel met een burn-out.

Ik kan nu nee zeggen

Het is nu jaren later. Nog steeds is het niet altijd gemakkelijk om nee te zeggen. Pas deed ik het, op een groot ‘ding’ voor mezelf. Ik had zo zorgvuldig mijn woorden gekozen en het bij mezelf had gehouden, maar sommigen snapten het niet en daar baalde ik van. Ik voelde me weer even klein, niet leuk genoeg. Iets later kreeg ik een appje van een vriendin “Ik vind het zo prachtig en krachtig hoe je steeds meer voor/achter jezelf gaat staan en keuzes maakt die voor jou passend zijn.”

Dat maakte me weer duidelijk dat ik, vanuit mijn hart, de keuzes maak die voor mij kloppen. Dat mijn grens, mijn keuze, mijn NEE, super krachtig en waardevol is. Dat de ander het niet altijd begrijpt is jammer, maar doet niets af aan mijn recht om nee te zeggen. Om voor mezelf te kiezen. En heel eerlijk, het blijft soms lastig, hoewel het steeds gemakkelijker wordt.

Waarom ‘geen nee kunnen zeggen’ zoveel voorkomt

Als therapeut zie ik dit patroon bij veel mensen terug. "Nee" zeggen voelt ongemakkelijk omdat:

• We willen aardig gevonden worden.

• We hebben geleerd dat anderen helpen belangrijker is dan onze eigen grenzen.

• We verwarren verantwoordelijkheid met oververantwoordelijkheid.

• We zijn bang dat de ander teleurgesteld of boos wordt.

Neurowetenschappelijk onderzoek laat bovendien zien dat afwijzing letterlijk pijn activeert in dezelfde hersengebieden als fysieke pijn (vandaar mijn pijn hierboven dat ik me weer klein en niet leuk voelde omdat ik niet begrepen werd!). Het is niet voor niets dat het soms zo lastig is om grenzen aan te geven. Zeker bij mensen die dicht bij ons staan, zoals je partner of familie.

Maar weet je wat niemand ons leert op school? Wat ons misschien zelfs wordt ont-leert. Is dat NEE zeggen een belangrijke vorm van zelfzorg is. misschien wel de belangrijkste! En niet alleen voor jezelf, maar ook voor de ander. Want niemand heeft er iets aan als je alleen maar ja zegt en dan omvalt.

Wat ik leerde over nee zeggen

Door mijn jarenlange werk met mensen met burn-out klachten én door mijn eigen proces, heb ik de volgende dingen geleerd:

Een nee tegen de ander is vaak een ja tegen jezelf

En die nee is super liefdevol voor jezelf, omdat je je eigen grenzen respecteert en bewaakt. En een nee hoeft ook niet hard of bot te zijn. En weet je, de ander heeft waarschijnlijk liever dat jij duidelijk nee zegt, dan dat je ja zegt terwijl je het eigenlijk niet wilt doen!

Grenzen helpen de ander om te begrijpen wat ze wel en niet kunnen verwachten

Als jij altijd maar ja zegt, dan denken de mensen om je heen dat je ok bent met die ja. Dat je het – bijvoorbeeld – leuk vindt om een bepaald klusje te doen aangezien je altijd ja zegt. Maar wat als je het eigenlijk strontvervelend vindt maar je dat nooit zegt?

Hoe zou jij het vinden als je erachter komt dat een vriendin die altijd jouw ramen lapt waarvan je DACHT dat ze het leuk vond, bekend dat ze er net zo’n gruwelijke hekel aan heeft als jij. Ben je dan blij met haar ja alle vorige keren?

Als jij duidelijk aangeeft wat je wel en niet wilt doen, weten de mensen om je heen ook waarvoor ze wel en niet bij je aan kunnen kloppen.

Jij bent verantwoordelijk voor jouw energie

Niemand anders gaat jouw grenzen voor je bewaken. Niemand anders gaat zeggen dat iets (nog) niet kan of dat je het niet (meer) leuk vind. Dat moet je zelf doen.

Hoe zeg ik nee zonder schuldgevoel?

Nu je dit weet, hoe kan je dit dan inzetten in de praktijk?

1. Stop vóór je antwoord geeft

Wanneer iemand iets vraagt, zeg niet meteen ja. Zeg: “Mag ik even nadenken? Ik kom er zo op terug.” Het creëert ruimte tussen de vraag en jouw automatische reactie.

2. Check: wil ik dit écht?

Vraag jezelf:

• Heb ik hier tijd voor?

• Kost dit mij energie, of levert het iets op?

• Doe ik dit uit verplichting of vanuit keuze?

3. Nee zeggen zonder uitleg

Bijvoorbeeld:

• “Dank je dat je aan me denkt, maar dat lukt me deze week niet.”

• “Ik wil je graag helpen, maar ik kan dit nu niet op me nemen.”

• “Nee, dit past niet in mijn planning.”

Of, de prachtige zin die ik leerde van een van mijn cliënten:

·         “Nee, dit is niet goed voor mijn herstel”

Korte, heldere zinnen. Geen excuses nodig.

4. Blijf consequent

Als je één keer toegeeft terwijl je nee bedoelt, leer je de ander dat jouw nee onderhandelbaar is. Denk maar aan een kind. Als je 1x “ja” zegt op een snoepje na het eten of een filmpje in plaats van voorlezen, dan heb je een vinger gegeven en is dat het nieuwe normaal. Dan ben je de weken erna bezig dat gedrag weer af te leren en dat kost je uiteindelijk meer energie dan consequent nee blijven zeggen.

Maar ik durf geen nee te zeggen of voel mijn grenzen niet

Weet dat je nee zeggen kunt leren. Zoals ik hierboven begon, altijd maar ja zeggend, zo heb ik geleerd dat ik vanuit liefde voor mezelf nee mag zeggen. Want het is geen karaktertrek om je grenzen aan te geven, het is een vaardigheid die je kan leren, trainen en versterken. Het gaat de eerste keren vast niet vlekkeloos, maar het kan.

Mijn eigen ervaring bewijst dat het mogelijk is en mijn werk bevestigt dagelijks hoe waardevol deze vaardigheid is voor je mentale gezondheid, energiebalans en zelfvertrouwen.

Wanneer je leert nee te zeggen, krijg je iets terug dat onbetaalbaar is:
je eigen leven, je eigen tijd en je eigen rust.

Wil jij dat ook? Boek een gratis sessie en ontdek hoe je dit kan leren!